Bij hydraulieksystemen wordt gebruik gemaakt van een vloeistof als krachtoverdrachtsmedium. Wanneer de krachtoverdracht is gebaseerd op in de vloeistofstroom aanwezige kinetische energie, spreekt men van hydrodynamische overbrengingen (zoals bijvoorbeeld vloeistofkoppelingen en koppelomvormers). Wanneer niet de snelheid maar de druk van de vloeistof verantwoordelijk is voor de krachtoverbrenging wordt gesproken over hydrostatische systemen. In het algemeen wordt de term hydrauliek vooral geassocieerd met het tweede type overbrenging. Hydrostatische systemen worden op grote schaal gebruikt voor allerlei toepassingen in de industrie, op grondverzetmachines, bij landbouwwerktuigen en in de scheepvaart. Het meest verbreide type hydrostatische "aandrijving" is te vinden in het remsysteem van personenauto's. Merkwaardigerwijs wordt dat normaliter niet tot "de hydrauliek" gerekend, mogelijk vanwege het afwijkende type vloeistoffen dat daarin wordt toegepast. 

Het meest gebruikt wordt minerale olie met een viscositeit tussen ISO VG 22 en ISO VG 68. In industrietoepassingen worden uit veiligheidsoverwegingen soms moeilijk brandbare hydraulische vloeistoffen toegepast (staalindustrie, mijnbouw, spuitgietmachines). In mobiele en buiten opgestelde apparatuur worden wel biologisch afbreekbare producten ingezet, om mogelijke milieuschade bij lekkages als gevolg van een incident te beperken. In autoremsystemen worden glycolverbindingen en boorzuuresters toegepast en een enkele keer minerale olie of siliconen. Alle vloeistoffen voor remsystemen hebben een zeer lage viscositeit, het stolpunt ligt < -40 °C Tenslotte worden er in de voedings- en genotmiddelenindustrie voedselveilige producten ingezet, die bij een incident geen schade aan de gezondheid veroorzaken. Het aantal mogelijke hydrauliekvloeistoffen is dus zeer uitgebreid en vele zijn onderling beslist niet mengbaar of uitwisselbaar. 

Water is de meest voor de hand liggende vloeistof - het is goedkoop, laagvisceus en als warmteoverdrachtsmedium onovertroffen., De eerste hydraulische systemen werkten dan ook met water - en de nadelen daarvan (beperkt temperatuurbereik, slecht smeermiddel, corrosie) werden ook snel duidelijk. Water wordt alleen nog "puur" gebruikt in "antieke" lage druk systemen. Het is echter een belangrijk bestanddeel van verschillende typen moeilijk brandbare hydraulische vloeistoffen. In alle andere gevallen is water een stof die zo veel mogelijk buiten het systeem dient te worden gehouden. 

Als vuistregel voor hoge druk hydraulieksystemen wordt aangehouden dat de inhoud van het oliereservoir ongeveer drie keer de pompopbrengst moet bedragen. Als dus een pomp is gemonteerd met een (maximale) opbrengst van 50 l/min, dan zou het reservoir een inhoud van ca. 150 liter behoren te hebben. De achtergrond van de vuistregel is dat bij een dergelijke verhouding de in de tank terugvloeiende olie voldoende tijd heeft om eventueel ingesloten luchtbellen af te scheiden en eventueel oppervlakteschuim af te breken, zodat door de pomp olie kan worden aangezogen zonder gevaar voor cavitatie. Ook de vormgeving van een standaardreservoir is daar op gericht. Zo zijn tanks voorzien van tussenschotten om eventueel uitzakkend vuil te concentreren, wordt de retourolie zodanig teruggevoerd dat er geen "geplons" ontstaat en wordt de aanzuigleiding aangebracht op een relatief "schone" plaats in de tank.
Bij mobiele toepassingen is voor een tank met in verhouding dezelde afmetingen geen plaats. De oliehoeveelheid is daardoor beduidend kleiner, tot slechts een derde van een deugdelijk gedimensioneerd industrieel systeem. De olie wordt dus veel sneller rondgepompt, er is meer "gespartel" in het reservoir en de kans op luchtinsluiting en schuimvorming is groter. Door de geringere hoeveelheid olie zal de relatieve mate van vervuiling hoger zijn als eenzelfde hoeveelheid slijtagemateriaal wordt gegenereerd. De deeltjes worden immers opgenomen in een aanzienlijk kleinere oliehoeveelheid.
De moeilijkste situatie doet zich voor bij tractoren. Daar vormt de versnellingsbak/-achterbrugcombinatie meestal het reservoir, en er wordt met relatief kleine oliehoeveelheden gewerkt. Daar komt bij dat er relatief veel vervuiling vrijkomt in de vorm van slijtagemateriaal afkomstig van koppelingen, tandwielen, remmen in het oliebad en eventueel van via snelkoppelingen aangesloten werktuigen.
Het probleem is niet volledig op te lossen door filteren: filters van voldoende fijnheid zouden of onpraktisch grote afmetingen moeten hebben of te vaak moeten worden vervangen. Er zal dus een lagere levensduur moeten worden geaccepteerd, van zowel apparatuur als vloeistof. Doordat dergelijke apparatuur niet continu in gebruik is, wordt in jaren gemeten een acceptabele levensduur bereikt. 

Voor de keuze van de viscositeit van een hydrauliekvloeistof zijn twee temperaturen van belang: de starttemperatuur en de normale bedrijfstemperatuur. De viscositeit moet bij het opstarten nog zodanig laag zijn dat de pomp de vloeistof kan aanzuigen zonder dat luchtinsluiting of cavitatie optreedt. Op bedrijfstemperatuur dient de viscositeit nog voldoende hoog te zijn om voor smering en loopvlakscheiding van de diverse onderdelen van het systeem te zorgen. De ideale viscositeit loopt uiteen en is afhankelijk van het gebruikte pomptype, zoals uit de tabel blijkt.

Per pomptype kunnen de waarden enigszins uiteenlopen, afhankelijk van constructiedetails. Tandwielpompen zijn minder kritisch ten aanzien van de viscositeit bij starttemperatuur dan de andere typen. Schottenpompen zijn kritisch ten aanzien van de viscositeit op bedrijfstemperatuur. Bij een te geringe waarde kan slijtage aan de schotten optreden.
Bij mobiele apparatuur zal doorgaans meer variatie in starttemperatuur optreden dan bij industriesystemen. Ook zal de starttemperatuur lager kunnen liggen in de winterperiode. Aan de andere kant kan de bedrijfstemperatuur aanzienlijk hoger liggen omdat de vermogensdichtheid hoger is. Voor industriesystemen is een bedrijfstemperatuur van 55 - 65 °C gebruikelijk. Bij mobiele apparatuur kan die oplopen tot 70 - 85 °C. Dat betekent dat of een hogere viscositeit noodzakelijk kan worden of dat er een product met een hogere viscositeitsindex moet worden ingezet. Beide mogelijkheden brengen ieder hun eigen nadelen met zich mee: een visceuzere olie beperkt de temperatuur waarbij nog veilig kan worden opgestart en kan een hoogst onwenselijke oliewissel bij de overgang naar het winterseizoen nodig maken. Een olie met hogere viscositeitsindex bevat meestal polymeerverbindingen om de temperatuurgevoeligheid te beperken - helaas verslechtert daardoor ook meestal het luchtafscheidend vermogen en wordt de kans op schuimvorming daardoor soms vergroot. Producten zonder viscositeitsindexverbeteraar hebben de voorkeur, bijvoorbeeld gebaseerd op groep III of IV basisolie of biologisch afbreekbare synthetische esters.

Bij mobiele apparatuur kan de bedrijfstemperatuur zo hoog zijn dat afzettingen als gevolg van oxidatie in de vorm van lak niet zijn te voorkomen. Het ontstaan van afzettingen kan worden tegen gegaan door detergenten en dispersanten. In motorolie worden die om die reden op grote schaal toegepast. In hydrauliekolie kan dat ook, maar het gaat ten koste van het luchtafscheidend vermogen. Zolang het gebruik van detergenten kan worden voorkomen, is het beter ze om die reden niet te gebruiken. Door de hogere bedrijfstemperatuur zal het echter in een aantal gevallen noodzakelijk zijn een vloeistof met detergerende en dispergerende eigenschappen toe te passen. In DIN 51524 HLP-D is een dergelijk type vloeistof gespecificeerd. Daarbij worden aan het luchtafscheidend vermogen en het anti-schuimgedrag lagere eisen gesteld - het is niet mogelijk die op hetzelfde niveau te handhaven als bij een normale DIN 51524 HLP vloeistof! Als alternatief wordt in mobiele apparatuur soms motorolie ingezet met een viscositeit van SAE 10W, 20W of 10W-30. 

In een hydraulisch systeem komen nauwe spelingen voor. Vooral bij hoge druk systemen (drukken >200 bar) is uiterste reinheid van belang. De gewenste reinheid hangt af van de mechanische opbouw van het systeem: hoe kleiner de spelingen, hoe hoger de reinheid moet zijn. In de tabel is een overzicht te zien van de gewenste reinheid voor diverse componenten. In het algemeen geldt: de gewenste reinheid is meestal hoger dan de reinheid van het smeermiddel zoals door de smeerolieindustrie standaard wordt aangeboden.

In de afbeelding hieronder is een hydraulisch systeem te zien, waarin aangegeven op welke manier vuil een systeem kan binnen komen. Zowel uit externe bron via een tankbeluchter, als gevolg van onderhoudswerkzaamheden, als gevolg van slijtage en als gevolg van veranderingen in de vloeistof zelf kan vervuiling ontstaan.
Bij een nieuwe installatie die in bedrijf wordt gesteld kunnen er na de opbouw in leidingen, reservoir en componenten minieme hoeveelheiden vuil zijn achter gebleven. Wanneer de installatie dan eenvoudig wordt gevuld door overschenken, wordt er nog een extra hoeveelheid verontreinigingen in gebracht.
Als de installatie vervolgens voor het eerst wordt opgestart, zal de vervuiling gaan circuleren en pas na verloop van tijd zal bij deugdelijke filtering de gewenste reinheid kunnen worden bereikt. Zeker bij grote industriële systemen is het verstandiger de installatie via een filter van voldoende fijnheid te vullen en daarna via een extern filtersysteem en pomp de tankinhoud zo lang te circuleren totdat de juiste mate van reinheid is bereikt voor de installatie in bedrijf wordt gesteld. Op die manier wordt voorkomen dat de installatie mogelijk al in de eerste paar honderd bedrijfsuren overmatig zal slijten. 

Alle hydrauliekvloeistoffen die niet door hun aard al reeds water bevatten, gaan snel in eigenschappen achteruit bij water in het systeem. Vooral wanneer het syteem daarnaast metaaldeeltjes van vooral koper bevat. Koper heeft een sterk katalyserende invloed op de snelheid van kwaliteitsachteruitgang door water.
Water kan corrosie veroorzaken en aanleiding zijn tot filterverstopping. Bij voorkeur dient het watergehalte niet boven 200 ppm op te lopen.
Wanneer er een groot verschil bestaat in opstarttemperatuur en bedrijfstemperatuur kan waterdamp via de reservoirbeluchter binnentreden en condenseren in het reservoir. Door een beluchtingsfilter met luchtdrogende eigenschappen toe te passen kan het binnen dringen van vocht sterk worden beperkt.
Bij op esters gebaseerde biologisch afbreekbare of voedselveilige hydrauliekvloeistoffen is water ook om een andere reden zeer ongewenst. Esters ontstaan uit een reactie van een vetzuur en een alcohol, waarbij ook water wordt gevormd. Die reactie is in principe omkeerbaar. Dat betekent dat water in een op esters gebaseerde hydrauliekvloeistof tot het uiteenvallen daarvan in een vetzuur en een alcohol kan leiden, een mengsel met totaal andere eigenschappen dan voorzien. Het voorkomen van het binnendringen van water, en, als dat toch gebeurt, dat zo goed mogelijk verwijderen, is bij dergelijke producten essentieel om bevredigend bedrijf mogelijk te maken.
Omdat biologisch afbreekbare hydrauliekvloeistof veel in buiten opgestelde of mobiele apparatuur wordt gebruikt, zal er een betrekkelijk groot verschil kunnen bestaan tussen bedrijfstemperatuur en starttemperatuur. Dit versterkt de opname van vocht uit de atmosfeer. Een beluchtingsfilter met waterafscheider kan veel narigheid voorkomen.
Veel "remvloeistoffen" zijn hygroscopisch. Ze kunnen water(damp) uit de lucht opnemen. Opname van water geeeft tot een sterke verlaging van het kookpunt. Het gevolg daarvan kan zijn dat er bij het remmen door warmteopname dampbellen in de vloeistof ontstaan en de remwerking tijdelijk verdwijnt. Om die reden geven autofabrikanten aan dat remvloeistof na een bepaalde tijd ververst dient te worden om gevaarlijke situaties te voorkomen. 

Bij slangbreuk of bij lekkage kan bij een onder druk staand hydraulieksysteem vloeistof naar buiten kunnen komen. Wanneer in de omgeving open vuur of materiaal met een voldoende hoge temperatuur aanwezig is, kan dat tot het ontbranden van de vrijkomende hydrauliekvloeistof leiden met de daaruit voortvloeiende gevaren voor omgeving en personeel. In dergelijke situaties (bijvoorbeeld in de staalindustrie en de mijnbouw en bij spuitgietmachines) worden eisen gesteld aan de brandbaarheid van de in te zetten hydrauliekvloeistof.
De oplossing wordt gezocht in toepassing van producten die of een groot aandeel water bevatten (ISO HFA) of in vloeistoffen die door hun chemische structuur moeilijk brandbaar zijn (ISO HFB, HFC, HFD). Het is niet zo dat al deze vloeistoffen volledig onbrandbaar zijn. Ze voldoen wel aan allerlei tests die gevaarlijke praktijksituaties nabootsen. Afhankelijk van de toepassing en de verwachte gevaren verschillen die tests. De belangrijkste zijn:

• ontbranden bij contact met open vuur (gasvlam)
• vlamonderhoudend zijn na het wegnemen van het open vuur dat voor de ontsteking zorgde
• uitbreiden van het vlamfront in de richting tegengesteld als de vloeistofstroom bij contact met een gasvlam
• ontbranden bij contact met hete oppervlakken (gesmolten ijzer of staal)

Wanneer dergelijke producten worden vereist, wordt nauwkeurig aangegeven welke typen in de gegeven situatie acceptabel zijn. Omdat deze producten sterk afwijken van minerale olie zal in veel gevallen de apparatuur daarop moeten zijn aangepast. Het kan nodig zijn om andere afdichtings- en slangmaterialen toe te passen en eventueel de maximale pompdruk terug te brengen vanwege de in veel gevallen minder goede smerende werking van dergelijke producten. Overschakeling van minerale olie naar een moeilijk brandbare hydrauliekvloeistof zal in de praktijk weinig voorkomen. Meestal gaat het om apparatuur die af fabriek met een dergelijk product is afgevuld en daartoe door de fabrikant van de noodzakelijke aanpassingen is voorzien. Wanneer achteraf dient te worden overgeschakeld van minerale olie naar een moeilijk brandbare vloeistof, dient dit in nauw overleg tussen gebruiker, machinefabrikant en vloeistofleverancier plaats te vinden om zeker te stellen dat zowel aan de veiligheidseisen voor de werkomgeving als aan de compatibiliteitsvereisten van machine en vloeistof wordt voldaan.

In de voedingsmiddelenindustrie worden dezelde hydrauliekcomponenten gebruikt als in de algemene industrie. De producent van voedingsmiddelen is echter verplicht op basis van EU-voorschriften een zorgvuldige analyse te maken van zijn productieproces en daarbij risicos nauwkeurig in kaart te brengen. Wanneer uit deze zogenaamde HACCP-analyse blijkt dat in bepaalde fases van het productieproces contaminatie van voedingsmiddelen door incidentele lekkage van hydrauliekvloeistof zou kunnen optreden, kan de producent besluiten een voedselveilige vleoistof te gebruiken in die toepassing.
Het gebruik van voedselveilige producten is geen verplichting. De producent is verantwoordelijk voor het zorgvuldig produceren. Wanneer achteraf blijkt dat hij bepaalde risico's onjuist heeft ingeschat en daardoor niet de juiste maatregelen heeft genomen om risico's te beperken, is hij daarvoor ten allen tijde veratwoordelijk. Een van de manieren om risico's te beperken is het gebruik van voedselveilige hulpstoffen en smeermiddelen. Voor de hydrauliekvloeistof betekent dat, dat het product moet zijn samengesteld uit componenten die in de voorziene maximale toegestane dosering geen schade aan de gezondheid van mens of dier kunnen berokkenen. Vloeistoffen die aan dat vereiste voldoen staan bekend als H1 vloeistoffen.
H1 producten zijn geen eetbare producten. Het zijn producten waarvan vaststaat dat ze in de geringe toegestane hoeveelheden in voedingsmiddelen geen schade berokkenen. Voor de fabrikant van de vloeistof betekent het dat hij beperkt is in zijn keuze van samenstellende componenten, alleen specifiek vrijgegeven componenten zijn toegestaan.
Wanneer overgeschakeld wordt van een algemeen product naar een H1 goedgekeurde hydrauliekvloeistof dient er voor gezord te worden dat het voorgaande product zo volledig mogeljijk uit de installatie wordt verwijderd. In veel gevallen zal een spoelprocedure nodig zijn om dat te bereiken.